Rượu
Whisky: Tại Sao Chọn Lọc Lạnh Hoặc Không?
Trong ngành công nghiệp rượu whisky, có sự tranh luận về việc liệu nên lọc lạnh hay không lọc lạnh whisky. Người ta tỏ ra lo ngại về sự thay đổi trong hương vị và chất lượng của whisky khi sử dụng quá trình lọc lạnh. Điều này khiến cho người tiêu dùng cảm thấy không chắc chắn khi đối diện với các lựa chọn trên thị trường.
Nhu cầu hiểu rõ lý do và hậu quả của việc lọc lạnh và không lọc lạnh whisky đang gia tăng. Người tiêu dùng muốn biết liệu phương pháp nào là tối ưu để bảo tồn hương vị tinh tế và độc đáo của whisky, cũng như tạo ra trải nghiệm thưởng thức tốt nhất.
Chúng ta sẽ khám phá sự khác biệt giữa lọc lạnh và không lọc lạnh whisky, cũng như hiểu tại sao những phương pháp này ảnh hưởng đến chất lượng và hương vị của whisky. Bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cách lựa chọn và thưởng thức whisky theo sở thích cá nhân, giúp người đọc tự tin và hiểu rõ hơn về sự đa dạng và độc đáo của loại rượu này.
Lọc Lạnh – Hiểu Thêm Về Quá Trình Tinh Chế Rượu Whisky
Lọc Lạnh Là Gì?
Khi rượu whisky thoát ra khỏi thùng ủ, nó không phải là sản phẩm hoàn thiện ngay lập tức. Cùng với các chất hóa học từ quá trình ủ, như axit béo, protein và este chuỗi dài, rượu whisky còn chứa các tạp chất. Đặc biệt, ở nhiệt độ lạnh, các tạp chất này tạo thành một đám mây mờ, gọi là “gàu”. Mặc dù không ảnh hưởng đến sức khỏe, tuy nhiên, về mặt thẩm mỹ, nhiều nhà máy chưng cất lựa chọn quá trình lọc lạnh (Chilled Filler) để loại bỏ gàu.
Rượu Whisky Lọc Lạnh và Non-Chiller Filler
Trong quá trình lọc lạnh, rượu whisky được làm lạnh để loại bỏ gàu và các tạp chất. Tuy nhiên, nếu không lọc lạnh, rượu whisky được gọi là Non-Chiller Filler. Cả hai phương pháp đều đem lại trải nghiệm thưởng thức độc đáo, và lựa chọn thích hợp phụ thuộc vào sở thích cá nhân của bạn. Việc hiểu rõ về lọc lạnh sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn khi thưởng thức loại rượu đẳng cấp này.
Quy Trình Tinh Chế Rượu Whisky Qua Lọc Lạnh
Làm Lạnh Rượu Whisky
Quá trình lọc lạnh diễn ra bằng cách làm lạnh rượu whisky xuống một số độ dưới điểm đóng băng. Ở nhiệt độ này, rượu whisky vẫn giữ dạng lỏng, trong khi các hợp chất gây ra gàu kết tụ lại.
Lọc Lạnh Và Bộ Lọc Đa Dạng
Rượu whisky được đưa qua một loạt các bộ lọc, được làm từ nhiều vật liệu khác nhau như giấy, kim loại và vỏ sò nghiền nát. Nhờ bộ lọc này, các hợp chất có kích thước lớn hơn vài micrômet được giữ lại và không lọt qua. Số lượng bộ lọc, tốc độ lọc và áp suất đều ảnh hưởng đến lượng hợp chất và cặn bị loại bỏ.
Kết Quả Cuối Cùng
Nhờ quá trình lọc lạnh, rượu whisky trở nên trong vắt và đẹp mắt hơn, giúp tăng cường thẩm mỹ khi thưởng thức. Việc lựa chọn phương pháp này hay không phụ thuộc vào sở thích và sự trải nghiệm độc đáo của mỗi người.
Loại Whisky Nào Được Lọc?
Lý Do Thẩm Mỹ
Các nhà máy chưng cất thường lọc lạnh rượu whisky để loại bỏ khói mù, chủ yếu vì mục đích thẩm mỹ. Nhiều nhà chưng cất và người yêu thích rượu whisky cho rằng lọc lạnh có thể ảnh hưởng đến hương vị và cảm giác thú vị của rượu.
Phạm Vi Lọc Lạnh
Ở Scotland, ít nhà máy chưng cất lọc whisky có nồng độ cồn trên 46% ABV, trong khi ở Hoa Kỳ, những nhà máy lớn như Jim Beam và Wild Turkey lọc hầu hết các biểu hiện của họ, thậm chí khi đóng chai ở ABV cao.
Tính Rõ Ràng Của Nhãn Rượu
Các nhãn rượu whisky có thể có thông tin về việc lọc lạnh hoặc không lọc lạnh, nhưng điều này không phải là yêu cầu. Nếu một nhãn không có thông tin “không lọc không lạnh,” điều đó không đồng nghĩa với việc rượu whisky đó đã được lọc lạnh mặc định. Việc lọc hay không lọc là quyết định của người chưng cất.
Những Trường Hợp Ngoại Lệ
Mặc dù hầu hết các loại rượu whisky có độ cồn thấp thường được lọc lạnh, vẫn có những trường hợp ngoại lệ, ví dụ như bourbon 10 năm Widow Jane và mạch nha đơn Westward ở Hoa Kỳ, cũng như Glenglassaugh, BenRiach và Glen Grant ở Scotland, tất cả đều cung cấp mạch nha đơn lọc không làm lạnh ở 43% ABV.
Ưu Điểm Và Khuyết Điểm Khi Lọc Lạnh
Ưu Điểm Lọc Lạnh
Trong quá khứ, hầu hết các sản phẩm whisky thương mại đều được lọc lạnh. Rượu sau quá trình này được đóng chai và bày bán, hấp dẫn mọi người bởi nước rượu trong suốt và màu sắc long lanh. Tuy nhiên, dần dần, những người yêu thích whisky phát hiện ra điều đáng chú ý: một số rượu lọc lạnh khiến hương vị gốc bị mất đi.
Quyết Định Không Lọc Lạnh
Nhà làm rượu đã đưa ra hai quyết định chính:
- Rượu Bán Đại Trà: Rượu bán đại trà thường được lọc lạnh để tăng tính thẩm mỹ, thu hút khách hàng chưa quen biết nhiều về whisky và tránh những thắc mắc khó giải đáp.
- Rượu Dành Cho Nhóm Khách Hàng Chuyên Biệt: Rượu dành cho những người hiểu về whisky thường không được lọc lạnh, giữ nguyên chất lượng gốc. Nhiều Single Malt Whisky có tuổi rượu cao, từ 17, 18 năm trở lên, không lọc lạnh và được nhà làm rượu ghi rõ điều này trên nhãn và vỏ hộp.
Nhà Balblair ví dụ, thông báo trên nhãn chai: “Khi gặp lạnh hoặc uống với đá, rượu có hiện tượng “cloudy”. Đây là điều bình thường và đặc trưng của loại rượu không lọc lạnh và có chất lượng nguyên gốc.”
Lịch Sử Và Các Phương Pháp Lọc Khác Nhau
Phương Pháp Lọc Đa Dạng
Hầu hết rượu whisky Scotch trên thị trường đều trải qua quá trình lọc trước khi được đóng chai. Có nhiều phương pháp lọc khác nhau, từ lọc vật lý đơn giản như sử dụng tấm vải hay xenlulo, đến hệ thống lọc nano kiểm soát nhiệt độ và áp suất. Mục tiêu chung của việc lọc là loại bỏ các thành phần rắn, cải thiện hương vị và ngăn ngừa hiện tượng khói mù trong chai hoặc thủy tinh.
Lịch Sử Quá Trình Lọc
Việc lọc rượu đã tồn tại từ cuối thế kỷ 14. Ví dụ, vodka Nga truyền thống được làm lạnh nhanh sau khi chưng cất, làm nước dư thừa chuyển hóa thành đá và tạo cặn dầu trên bề mặt. Các bộ lọc ban đầu thường làm bằng vải (nỉ, bông), giấy, cát và than. Còn vào thế kỷ 17 và 18, đã sử dụng các chất phụ gia tẩy rửa như tro, bồ tạt, ngải cứu cháy, đôi khi còn kết hợp sữa, trứng, bánh mì đen tươi, soda và isinglass để tạo ra vodka chất lượng.
Ở Mỹ và Canada vào đầu thế kỷ 19, lọc than đã phổ biến. Ví dụ nổi tiếng là quá trình lọc than gỗ phong đậm 10 feet được phát minh vào năm 1825 và hiện vẫn được sử dụng bởi Jack Daniel’s và George Dickel. Cùng thời điểm, than hoạt tính đã được sử dụng rộng rãi từ đầu thế kỷ 20, đặc biệt trong sản xuất vodka.
Lý Do Lọc Rượu
Các nhà chưng cất lọc rượu vì nhiều lý do khác nhau, phần lớn dựa trên truyền thống và kinh nghiệm thực tiễn. Dù không nhiều lý do được công bố dưới dạng bài báo khoa học, nhưng quy trình lọc của Hạt Lincoln, ở Tennessee, được cho là giúp giảm dầu mỡ và hương vị khắc nghiệt, tạo ra rượu ít hạt hơn. Nhiều loại rượu đều trải qua quá trình lọc trước và sau khi ủ bằng than hoạt tính, vốn cho rằng nó làm dịu hương vị. Tại Trung Quốc, Nhật Bản và Đài Loan, rượu gạo được lọc để giảm cồn cao hơn và tăng hương vị. Đối với sản xuất vodka, phương pháp lọc thường tập trung vào việc loại bỏ màu sắc và mùi vị, để rượu trở nên sạch sẽ.
Khẳng Định Của Nhà Sản Xuất
Nhà sản xuất rượu whisky Scotch cho rằng việc lọc của họ không ảnh hưởng đến hương vị và chỉ ngăn chặn hiện tượng khói mù trong chai hoặc ly. Tuy nhiên, các phương pháp lọc như sử dụng than củi hoặc lọc rượu gạo thông thường không thực sự hiệu quả trong việc loại bỏ dầu khỏi rượu mạnh, đặc biệt là khi nồng độ cồn cao. Một số bộ lọc nano mới được phát triển có thể giảm lượng cồn cao hơn lên đến 44%. Đáng chú ý, trong thế kỷ 20, lượng cồn cao hơn trong rượu đã giảm đáng kể, ảnh hưởng đến sự đóng cục và hương vị, cả trực tiếp và thông qua sự hình thành este chuỗi thấp hơn.
Sự Hình Thành Khói Mù
Sương mù trong rượu whisky hình thành khi các este béo mạch dài không hòa tan xuất hiện ở nhiệt độ thấp hơn hoặc nồng độ cồn thấp hơn. Các este quan trọng góp phần tạo nên khói mù gồm ethyl laureate (ethyl-dodecanoate), ethyl-palmitate (ethyl-hexadecanoate) và ethyl-9-hexadeanoate (ethyl-palmitoleate). Hàm lượng cồn khoảng 45% ABV được xem là giới hạn quan trọng để các este mạch dài này kết tủa ở nhiệt độ phòng. Ngoài ra, lipid có trọng lượng phân tử cao và lignin hòa tan nhẹ trong etanol từ thùng cũng góp phần gây ra hiện tượng vẩn đục.
Ảnh Hưởng Của Các Este Chuỗi Dài
Các este chuỗi dài trong rượu whisky, chẳng hạn như ethyl laureate, ethyl palmitate và ethyl palmitoleate, có ảnh hưởng đến hương vị và cảm giác ngon miệng của sản phẩm. Ethyl laureate mang lại hương thơm từ hoa, trái cây và sáp, trong khi ethyl palmitate và ethyl palmitoleate tạo ra cảm giác ngon miệng giống như sáp và dầu, đồng thời mang đến mùi thơm dừa và trái cây. Các este chuỗi dài còn có khả năng tăng cường hoặc ngăn chặn các hương liệu khác trong rượu.
Tác Động Của Quá Trình Lọc
Quá trình lọc, như sử dụng than đá, ảnh hưởng đến sự hình thành các este ngắn và biến đổi aldehyde và xeton thành rượu. Tuy nhiên, hiệu quả của quá trình này vẫn chưa rõ ràng, và một số hợp chất như ethyl acetate (giọt lê) có thể bị loại bỏ trong quá trình lọc, nhưng tác động thực sự của điều này vẫn còn mơ hồ.
Phương Pháp Lọc Được Sử Dụng
Trong ngành công nghiệp rượu whisky Scotch, một phương pháp lọc điển hình là lọc dạng tấm và khung bằng tấm xenlulo dưới áp suất và nhiệt độ mát. Nhiệt độ của rượu thường được hạ xuống từ +5°C đến +10°C trước quá trình lọc. Tuy nhiên, có một số nhà máy có thể sử dụng nhiệt độ thậm chí còn lạnh hơn (xuống -10°C?). Áp suất sử dụng trong bộ lọc tấm và khung thường nằm trong khoảng 20-60 psi (138-414 KPa). Hiện tại, cũng có sự thử nghiệm với các bộ lọc màng dễ dàng hơn và rẻ hơn, nhưng thông tin về việc chúng có được sử dụng ở quy mô lớn hơn chưa rõ ràng.
Ảnh Hưởng Đến Hương Vị
Do các quy trình lọc không đồng nhất trong ngành công nghiệp Scotch, hiệu quả và tác động của quá trình lọc lên hương vị vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, quá trình lọc lạnh chậm có thể thay đổi hương vị và cảm giác ngon miệng của rượu whisky estery và sồi. Lọc quá nghiêm ngặt có thể làm mờ cảm giác như sáp / dầu và các hương hoa, trái cây, và mùi sồi. Hiện tại, tác động của các phương pháp lọc hiện tại vẫn còn là điều chưa rõ ràng.
Trong việc lựa chọn whisky có lọc lạnh hay không lọc lạnh, điều quan trọng là hiểu rõ về sự khác biệt giữa hai phương pháp này. Việc lọc lạnh có thể giúp loại bỏ các tạp chất và tạo ra một sản phẩm mượt mà hơn. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm mất mát một số yếu tố hương vị quan trọng của whisky. Trong khi đó, whisky không lọc lạnh giữ lại đầy đủ hương vị tự nhiên và tạo ra trải nghiệm đậm đà hơn.
Không có câu trả lời tuyệt đối cho việc chọn lọc lạnh hoặc không lọc lạnh, điều quan trọng là lựa chọn phù hợp với sở thích cá nhân và tận hưởng một cách tinh tế. Dù bạn là người yêu thích hương vị mượt mà hay đậm đà, thế giới whisky mạch nha đơn luôn đem đến sự phong phú và đa dạng cho những người trót yêu thương loại rượu đẳng cấp này.
- Cẩm nang rượu ngoại: Kiến thức hữu ích cho bạn - 06/10/2023
- Bảng xếp hạng rượu Chivas: Chọn loại ngon nhất từ nhiều dòng sản phẩm - 06/10/2023
- Hương thơm và phong cách rượu Cognac độc đáo - 06/10/2023
