Rượu
Hiểu rõ sự khác biệt giữa chưng cất nồi và chưng cất cột
Khi nói đến quá trình chưng cất trong ngành hóa chất hay sản xuất rượu, hai thuật ngữ phổ biến là “chưng cất nồi” và “chưng cất cột”. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ sự khác biệt giữa hai phương pháp này và ảnh hưởng của chúng đến chất lượng sản phẩm. Điều này dẫn đến những thắc mắc như: Chưng cất nồi và chưng cất cột có gì khác nhau? Lợi ích và hạn chế của từng phương pháp là gì? Làm thế nào để chọn phương pháp phù hợp với mục đích sử dụng?
Bạn đang quan tâm đến lĩnh vực chưng cất và muốn hiểu rõ về sự khác biệt giữa chưng cất nồi và chưng cất cột. Việc hiểu đúng và áp dụng đúng phương pháp chưng cất có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng và hiệu suất của quá trình sản xuất.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải đáp các thắc mắc trên. Chúng tôi sẽ trình bày chi tiết về sự khác biệt giữa chưng cất nồi và chưng cất cột, điểm mạnh và điểm yếu của từng phương pháp, cũng như các yếu tố cần xem xét khi lựa chọn phương pháp chưng cất phù hợp với mục đích sử dụng. Với sự giúp đỡ của Tam Long, bạn sẽ có được kiến thức sâu sắc và tin cậy về chưng cất nồi và chưng cất cột, giúp bạn đưa ra quyết định thông minh trong quá trình sản xuất và ứng dụng công nghệ chưng cất.
1. Quá trình chưng cất: Từ chất lỏng đến sản phẩm tinh chất
Chưng cất chất lỏng đơn giản
Quá trình chưng cất là một phương pháp quan trọng để tách các chất hóa học khỏi nhau. Bất kỳ chất lỏng nào cũng có thể được chưng cất. Ví dụ, khi chúng ta muốn chưng cất nước, chúng ta đổ nước vào một bình có nắp đậy, đun nóng để nước chuyển thành hơi, sau đó để nguội và thu phần hơi ngưng tụ lại để nước trở lại trạng thái lỏng. Kết quả là, chúng ta thu được nước cất không chứa tạp chất hay khoáng chất ban đầu.
Chưng cất hỗn hợp chất lỏng đa thành phần
Khi chúng ta muốn chưng cất một hỗn hợp chất lỏng với cấu trúc hóa học phức tạp hơn, như việc kết hợp nước và etanol để sản xuất rượu, quy trình trở nên phức tạp hơn một chút. Ethanol, một thành phần chính trong rượu, có áp suất hơi cao hơn và bay hơi nhanh hơn nước. Điều này dẫn đến việc chưng cất nồi và chưng cất cột được sử dụng để hiệu chỉnh tỷ lệ phối trộn các thành phần này, để tạo ra hương vị, cấu trúc và cường độ mong muốn cho loại rượu mạnh.
Sự phát huy tác dụng của chưng cất nồi và chưng cất cột
Chưng cất nồi và chưng cất cột, cùng với các loại tĩnh chưng cất khác, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chưng cất. Chúng giúp chúng ta tách riêng các thành phần hóa học và sản xuất các sản phẩm tinh chất đa dạng, từ các loại rượu đặc trưng đến các chất liệu quan trọng trong ngành công nghiệp và nghiên cứu khoa học. Bằng việc hiểu rõ sự khác biệt giữa chưng cất nồi và chưng cất cột, ta có thể áp dụng phương pháp phù hợp để đạt được chất lượng và hiệu suất tối ưu trong quá trình chưng cất.
2. Pot Distillation – Chưng cất dạng nồi là gì?
Khám phá từ xa xưa
Tìm hiểu về chưng cất nồi không chỉ là việc tìm hiểu về quá trình chưng cất ngày nay, mà còn có nguồn gốc xa xưa. Các nhà khảo cổ đã phát hiện quá trình chưng cất từ rất sớm tại Tepe Gawra (5000-1500 TCN), một khu định cư của người Lưỡng Hà nằm ở Iraq ngày nay.
Cấu tạo và thành phần của nồi chưng cất
Một nồi chưng cất (Pot Still) hiện đại vẫn bao gồm một đế giống như cái bồn được bao quanh bởi nguồn nhiệt như ngọn lửa, áo hơi nước hoặc cuộn dây điện. Thường được làm bằng đồng, bồn kết nối với một ống dài, đôi khi được gọi là cổ thiên nga. Ngoài ra, nó kết nối với một bình ngưng tụ và một số loại thùng chứa mà bạn có thể nghe gọi là basin, parrot hoặc spirit safe.
Quá trình chưng cất
Để sử dụng nồi chưng cất, người chưng cất đổ chất lỏng của họ vào bồn và đun nóng. Sau khi chất lỏng hóa thành hơi, nó bay lên qua cổ thiên nga và gặp bình ngưng. Ở đó, chất làm mát làm giảm nhiệt độ và hơi nước ngưng tụ lại thành chất lỏng đọng lại trong bồn basin.
Ưu điểm của nồi chưng cất
Quá trình này thường được lặp đi lặp lại nhiều lần để đạt được cường độ và hợp khẩu vị. Do đó, nồi chưng cất thường được sử dụng bởi các cơ sở nhỏ và thủ công, đặc biệt là những cơ sở chuyên về các loại rượu mạnh có hương vị đậm đà như Scotch, rượu whisky Ailen, Cognac và rượu tequila.
Ý kiến của các chuyên gia
Isaac Winter, người quản lý pha trộn và chưng cất tại Nhà máy chưng cất High West ở Utah, có nhận xét về Pot Still: “Một Pot Still mang đến cho bạn tất cả những hương vị ngũ cốc và este phong phú có vị gần như trái cây. “Sảnphẩm chưng cất cũng có xu hướng nặng hơn.”
Joe O’Sullivan, một nhà chưng cất bậc thầy tại Clear Creek và Hood River Distillers, cả hai đều ở Oregon, so sánh quá trình chưng cất bằng nồi với một món đồ nội thất thủ công. “Nó có thể có những điểm không hoàn hảo, nhưng nó chứa đầy cá tính.”
3. Column Distillation – Chưng cất dạng cột là gì?
Sự phát triển và các loại cột chưng cất
Chưng cất dạng cột, còn được gọi là continuous, patent hoặc Coffey stills, là một phương pháp chưng cất đã được phát triển vào đầu thế kỷ 19. Phương pháp này sử dụng nguyên tắc tạo và thu thập hơi giống như nồi chưng cất Pot Still, nhưng cấu trúc máy móc và hoạt động khác biệt.
Cột chưng cất có dạng trụ thẳng đứng, có thể được làm bằng đồng hoặc kết hợp giữa thép không gỉ và đồng. Bên trong cột có nhiều lớp tấm đục lỗ, nhằm giúp quá trình ngưng tụ và đọng lại của hơi nước diễn ra.
Nguyên lý hoạt động của cột chưng cất
Theo lời của Nicole Austin trong cuốn The Oxford Companion to Spirits & Cocktails: “Một cột chưng cất hoạt động tương tự như một chuỗi các nồi chưng cất Pot Still được xếp chồng lên nhau, với chất lỏng bốc hơi và ngưng tụ lặp lại trên mỗi khay bên trong cột.”
Bởi vì quá trình chưng cất diễn ra liên tục trong cột, phương pháp này thường nhanh hơn và tiện lợi hơn so với nồi chưng cất Pot Still. O’Sullivan cho biết, đây là một phương pháp đặc biệt hiệu quả để sản xuất các loại rượu mạnh như vodka, vì máy có khả năng tách hỗn hợp cơ bản thành tinh chất trung tính nhất của nó. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng: “Điều đó không có nghĩa là không thể sản xuất whisky thủ công trên cột, bởi vì điều đó hoàn toàn có thể thực hiện được”.
4. Sự khác biệt giữa chưng cất nồi và cột
Lựa chọn phù hợp theo mục đích
Pot Still và Column Still không có sự tốt hơn nhau, mà chỉ phục vụ cho các mục đích khác nhau. Nếu bạn muốn nhanh chóng và đồng nhất tạo ra một loại rượu mạnh trung tính, thì Column Still sẽ là lựa chọn tốt nhất. Ngược lại, nếu bạn muốn tạo ra một sản phẩm đặc biệt với cấu trúc nặng hơn, hãy sử dụng Pot Still. Nếu bạn muốn kết hợp cả hai yếu tố trên quy mô lớn, một tĩnh chưng cất dạng lai có thể là sự lựa chọn, với phần đế giống như cái bồn bên dưới một tháp có chức năng tương tự như Column Still.
Không có phương pháp chưng cất nào phù hợp với tất cả
Tuy nhiên, O’Sullivan cho biết, không có phương pháp chưng cất nào phù hợp với tất cả mọi người. “Tôi đã có một số sản phẩm thực sự tồi tệ được làm trên Pot Still và tôi đã có những sản phẩm tuyệt vời được làm trên Column Still.”
Nhà chưng cất và sự linh hoạt
Cuối cùng, tất cả phụ thuộc vào nhà chưng cất, vật liệu của họ và việc sử dụng công cụ tốt nhất. Ông cũng nhấn mạnh: “Chúng ta cần ngừng đánh giá công cụ và nhìn vào những gì công cụ có thể làm cho chúng ta. Một số người có thể điêu khắc bằng cưa máy và một số người có thể điêu khắc bằng dao mổ.”
Pot Still – Tĩnh chưng cất nồi
Pot Still là loại tĩnh chưng cất đơn giản nhất. Trong dạng cơ bản nhất, Pot Still có một ấm hoặc nồi lớn được làm nóng từ đáy, đun sôi rượu và cho phép hơi bay lên và đọng lại. Đơn giản nhất, bạn bắt đầu với bia và đun nóng trong nồi, cho đến khi cồn chuyển từ chất lỏng sang chất khí. Khi hơi bốc lên, nó được giữ lại ở đỉnh của Pot Still, di chuyển xuống cánh tay lyne và đến thiết bịngưng tụ. Bình ngưng làm lạnh hơi, biến nó trở lại dạng lỏng và kết quả là rượu.
Column Still – Tĩnh chưng cất dạng cột
Với một Column Still, hỗn hợp trộn được đưa vào gần đỉnh của cột và chảy xuống phía dưới. Ở phần trên cùng của tĩnh chưng cất, hỗn hợp được làm nóng nhiều hơn. Khi hỗn hợp được đun nóng khắp cục và bắt đầu bay hơi, hơi bốc lên qua các tấm đĩa (hoặc stripping plate) được đặt trong cột.
Một trong những khác biệt chính giữa hai phương pháp này là Pot Still hoạt động chủ yếu dựa trên quá trình từng mẻ. Ngược lại, Column Still có thể hoạt động liên tục, đó là lý do tại sao nó thường được gọi là continuous still. Phương pháp chưng cất liên tục có thể tạo ra các loại rượu mạnh với nồng độ hơn 95% ABV, gần như là etanol nguyên chất, trong khi Pot Still không thể làm được điều đó. Các nhà máy chưng cất thủ công ở Mỹ thường sử dụng một nồi lai có đáy nồi kết hợp với một hoặc nhiều cột. Điều này mang lại cho nhà máy chưng cất sự linh hoạt để sản xuất các loại rượu mạnh khác nhau.
5. Làm thế nào các loại tĩnh chưng cất khác nhau có thể ảnh hưởng đến hương vị rượu whisky
Tĩnh chưng cất và vai trò của thùng ủ
Khi nói đến quy trình sản xuất rượu whisky, thùng ủ đóng một vai trò quan trọng. Nhưng bạn đã hiểu rõ về thùng ủ không? Nó có thể tạo ra hoặc phá vỡ hương vị tổng thể của rượu. Và không có tĩnh chưng cất, chúng ta không có rượu whisky. Trong khi hỗn hợp lúa mạch và loại thùng ủ là yếu tố quan trọng, phần còn lại làm việc âm thầm phía sau để tạo ra sự mạnh mẽ của rượu. Nếu bạn từng thắc mắc tĩnh chưng cất có thể ảnh hưởng đến hương vị tổng thể của rượu whisky như thế nào, dưới đây là những điều cần biết.
Pot Still và Column Still
Quá trình chưng cất cuối cùng xoay quanh hơi rượu và hình dạng của thiết bị quyết định tương tác của hơi. Tốc độ hình thành hơi nước, lượng hơi nước bốc lên, lượng hơi nước tiếp xúc với đồng và tốc độ làm nguội có thể ảnh hưởng đến hương vị của rượu whisky.
Tĩnh cao so với tĩnh thấp
Chiều cao của tĩnh chưng cất có ảnh hưởng đến hương vị của rượu whisky hay không? Trong thời gian ngắn, câu trả lời là có! Một cách khoa học, chỉ có hơi ethanol (rượu) bốc lên ở nhiệt độ 173°. Tuy nhiên, các hợp chất khác (như este, phenol, rượu fusel, v.v.) có thể bám vào ethanol trước khi nó bay ra. Do đó, tĩnh cao hơn giúp ethanol có nhiều thời gian hơn để tách khỏi các hợp chất này. Điều này ảnh hưởng như thế nào đến hương vị? Tĩnh ngắn hơn thường mang lại rượu whisky có hương vị nặng nề bám vào vòm miệng. Tĩnh cao hơn tạo ra rượu whisky nhẹ nhàng hơn. Đây không phải là câu trả lời tốt hơn câu trả lờikhác mà chỉ phụ thuộc vào sở thích cá nhân.
Tĩnh rộng so với tĩnh hẹp
Tĩnh rộng và tĩnh hẹp cũng tạo ra sự khác biệt trong hương vị theo hai cách khác nhau. Đầu tiên, với tĩnh đồng, kim loại đồng loại bỏ lưu huỳnh, một hợp chất không mong muốn. Khi có nhiều ethanol tương tác với đồng, lượng lưu huỳnh loại bỏ cũng tăng lên. Thứ hai, khi Pot Still có diện tích bề mặt lớn hơn (tĩnh rộng), este, phenol và rượu fusel sẽ rơi xuống dưới và trở lại trong quá trình hơi. Kết quả là, tĩnh rộng tạo ra rượu whisky ít dầu và tinh tế hơn so với tĩnh hẹp.
Vậy liệu có tĩnh chưng cất hoặc hình dạng tĩnh chưng cất nào tốt hơn những loại khác không? Câu trả lời là không có. Điều đó phụ thuộc vào sở thích và khẩu vị của mỗi người. Theo ý kiến khiêm tốn của chúng tôi, tranh luận như vậy nên được thực hiện trong khi thưởng thức một vài ngụm rượu. Đó là lý do tại sao Câu lạc bộ rượu whisky ra đời. Tại đó, chúng ta có thể chia sẻ và thưởng thức những mẫu rượu whisky khác nhau để tự mình nhận ra loại rượu ưa thích của mình.
Trên đây là những thông tin cơ bản về sự khác biệt giữa chưng cất nồi và chưng cất cột. Chưng cất nồi và chưng cất cột là hai phương pháp quan trọng trong quá trình chưng cất các chất lỏng và hỗn hợp trong nhiều ngành công nghiệp, như hóa chất, dược phẩm, rượu và nhiều ngành khác. Sự lựa chọn giữa hai phương pháp này phụ thuộc vào mục đích sử dụng, quy mô sản xuất, yêu cầu chất lượng và các yếu tố khác.
Hiểu rõ sự khác biệt và ưu điểm của từng phương pháp sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn và áp dụng chưng cất một cách hiệu quả trong quy trình sản xuất của mình. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc muốn biết thêm thông tin chi tiết, hãy liên hệ với chúng tôi, chuyên gia viết nội dung tiếng Việt, để được tư vấn và hỗ trợ.
- Cẩm nang rượu ngoại: Kiến thức hữu ích cho bạn - 06/10/2023
- Bảng xếp hạng rượu Chivas: Chọn loại ngon nhất từ nhiều dòng sản phẩm - 06/10/2023
- Hương thơm và phong cách rượu Cognac độc đáo - 06/10/2023
